به قلم استاد منوچهر
صدای انسانهای معمولی با یک حنجره متوسط قادر به بیان فقط چند نت پی در پی از بم ترین حالت تا زیر ترین حالت ممکن هست . اما حنجره معدود افرادی از جمله ایرج و گلپای عزیز قادر به اجرای چندین نت بالاتر و پایین تر از نتهایی است که یک حنجره معمولی قادر به اجرای آن است .همانطور که خودتان نیز می دانید برای رسیدن به نتهای بالا تر و زیر تر در افرادی که محدوده صدایی آنها متوسط مردانه است ( باریتون) فقط با بلندتر کردن صدا و در نتیجه انبساط حنجره و کشیده تر شدن تارهای صوتی میسر خواهد بود. تنها فرق بین حنجره آدمی و سازهای زهی در نحوه کوک کردن آن است . اکثر قریب به اتفاق سازهای زهی دارای کوک ثابت هستند . یعنی نتها با اسامی مختلف بر روی بدنه آن علامت گذاری شده اند ... یا محلی برای گذاشتن انگشتان دست برای کوتاه یا بلندتر کردن زه در نظر می گیرند . اما در حنجره آدمی چنان کوک ثابتی وجود ندارد و تنها راه رسیدن به این موضوع و درست ادا کردن نتها آشنایی کاملا حرفه ای با علم « سلفژ » است . سلفژ به خواندن قطعه های موسیقی با در نظر گرفتن توامان نغمه و وزن آن نغمه گفته می شود.
تفاوت بین این دو (ساز و حنجره) بر اثر تاثیرات آب و هوا ، استفاده بیش از اندازه در یک برهه زمانی (مثلا چندین کنسرت متوالی) و یا استفاده از حنجره (ساز) در سالهای متمادی ( برای ابی نزدیک به ۳۶ سال) و استفاده از غذاهای داغ و روغنی ، استفاده از دخانیات و ... آشکار تر می شود . و اینکه از بین موارد بالا فقط و فقط آب و هوا در وضعیت صدایی یک ساز بی جان تاثیر گذار است . پس آماده نبودن صدای یک خواننده در یک کنسرت یا خارج شدن از نت مورد نظر و اجرای فالش آن در یکی دو مورد باعث افت کلاس و کیفیت برای خواننده نخواهد بود . این افت فقط از نظر کسانی مطرح است که با حنجره آدمی آشنا نیستند . در میان خوانندگان شجریان از آن دسته خوانندگانی است که هرگز قادر به اجرای نتهای بالا نیست و نبوده و نخواهد بود. زیرا ایشان دارای یک حنجره معمولی و حتی متوسط به پایین است.